Ploegendiensten zijn werktijdregelingen waarbij er sprake is van twee of meer afwisselende diensten binnen 24 uur. Een ploeg kan daarbij bijvoorbeeld in de ochtend, middag, avond of nacht worden ingedeeld. Het werken in ploegendienst betekent daarom het werken in onregelmatige uren. Omdat dit gevolgen kan hebben voor de gezondheid van een werknemer moeten er goede afspraken worden gemaakt tussen de werknemer en werkgever.
Arbeidstijdenwet
De werkgever moet ten alle tijden de arbeidstijdenwet tot zich nemen, ook wanner het aankomt op ploegendiensten. De volgende regels moet hij daarbij in ogenschouw nemen:
- Werknemers van 18 jaar en ouder mogen maximaal 12 uur per dienst en maximaal 60 uur per week werken. Per 16 weken mag er gemiddeld niet meer dan 48 uur gewerkt worden.
- Bij een drie-ploegenrooster (met nachtploeg) is de arbeidstijd per nacht maximaal 10 uur.
- Bij een drie-ploegendienst met meer dan 16 nachtdiensten in een periode van 16 weken geldt de maximale arbeidstijd van 40 uur per week. De periode van 16 weken is een voortschrijdende periode. Per 16 weken mag een werknemer maximaal 36 nachtdiensten draaien, tenzij hierover collectief andere afspraken zijn gemaakt.
- De werkgever moet in de risico-inventarisatie & evaluatie (RI&E) aandacht besteden aan de risico’s van het werken in ploegendienst.
Afwijken arbeidstijdenwet
Van de arbeidstijdenwet mag afgeweken worden. Per periode van 14 x 24 uur (14 dagen) mag maximaal 5 keer een nachtdienst worden verlengd van 10 tot 12 uur. Bij een periode van 52 weken mag dit maximaal 22 keer gebeuren. De voornaamste reden voor deze uitzondering is zodat een werknemer nog door kan werken wanneer een collega bijvoorbeeld ziek wordt. Zodoende kan een andere collega iets langer doorwerken of eerder op zijn werk verschijnen.
Bij ploegendiensten in het weekend kunnen er soepelere regels toegepast worden. In een weekend van vrijdagavond 18.00 uur tot maandagochtend 08.00 uur, mogen nachtdiensten van maximaal 12 uur worden gedraaid. Hierin mag slechts 11 uur arbeid worden verricht. Daarna heeft een medewerker recht op 12 uur rust en heeft een werknemer met deze uitzondering recht op 26 vrije weekenden per jaar. Daarnaast mag hij maximaal slechts acht 12-uurs nachtdiensten draaien in de rest van de week.
Arbo-beleid
De werkgever moet rekening houden met de (gezondheids)risico’s van het werken in ploegendiensten. Deze diensten kunnen namelijk een nadelig effect hebben op zowel de lichamelijke als geestelijke gezondheid van werknemers. Het is daarom raadzaam dat een werkgever de werknemers betrekt bij het maken van de roosters, zodat zij hun persoonlijke omstandigheden kunnen aangeven.
Ploegentoeslag
Omdat men moet werken tijdens onregelmatige uren, wordt dit gecompenseerd met een ploegentoeslag. Ook werknemers die andere vormen van onregelmatige diensten verrichten ontvangen vaak ook een toeslag bovenop hun maandsalaris. De regels over toeslagen zijn in de cao terug te vinden.